W świecie finansów i prawa podatkowego, ostatnie zmiany w podejściu Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) dotyczące podatku u źródła zaskoczyły wielu podatników oraz doradców podatkowych. W związku z zakończeniem roku finansowego, wiele spółek może zdecydować się na wypłatę dywidendy z osiągniętego zysku. Wyrok NSA o sygnaturze akt II FSK 1588/20 zrewolucjonizował dotychczasowe zasady stosowania zwolnienia z podatku u źródła przy wypłatach dywidend, wprowadzając nowe, bardziej restrykcyjne wymogi.
Co się zmieniło?
Tradycyjnie, zwolnienie z podatku u źródła w przypadku wypłaty dywidendy do zagranicznego udziałowca było stosunkowo prostym procesem, opartym na przepisach art. 22 ust. 4 ustawy o CIT. Kluczowe było spełnienie warunków dotyczących rezydencji podatkowej odbiorcy dywidendy oraz posiadanie odpowiedniej dokumentacji. Nie istniał obowiązek weryfikacji statusu rzeczywistego właściciela należności, co czyniło proces mniej skomplikowanym dla płatników.
Podejście NSA
Przedmiotowe stanowisko NSA nakłada na płatników obowiązek każdorazowej weryfikacji statusu rzeczywistego właściciela należności, nawet w przypadku dywidend. Wcześniej powszechnie przyjmowano, że wymóg ten dotyczy jedynie należności wymienionych w art. 21 ust. 1 ustawy o CIT, z uwagi na wyraźne wskazanie tego warunku w ust. 3 pkt 4. Brak takiego wymogu w art. 22 ust. 4 ustawy o CIT sugerował, że nie rozciąga się on na dywidendy. NSA jednak odwrócił ten pogląd, zmuszając firmy do dokładniejszej weryfikacji.
Konsekwencje dla płatników
Nowy wymóg ma duże implikacje praktyczne. Firmy wypłacające dywidendy zagranicznym udziałowcom muszą teraz nie tylko spełniać warunki art. 26 ust. 1, 1c i 1f ustawy o CIT, ale także dokładnie sprawdzać, czy odbiorca dywidendy jest jej rzeczywistym właścicielem. Brak takiej weryfikacji może skutkować koniecznością zapłaty podatku u źródła, nawet jeśli inne warunki zwolnienia są spełnione.
Mechanizm „pay and refund”
Od 1 stycznia 2022 r. obowiązuje mechanizm „pay and refund”, który wprowadza ograniczenia w stosowaniu zwolnień lub preferencji podatkowych dla tzw. płatności pasywnych, w tym dywidend, odsetek i należności licencyjnych, przekraczających 2 mln PLN rocznie. W takich przypadkach polska spółka musi automatycznie pobrać podatek u źródła według stawki ustawowej, niezależnie od przysługujących preferencji. Dopiero po zapłaceniu podatku można ubiegać się o jego zwrot.
Oświadczenie WH-OSC i opinia podatkowa
Istnieją dwie możliwości pozwalające na uniknięcie mechanizmu „pay and refund”:
-
- złożenie oświadczenia WH-OSC, w którym polska spółka potwierdza posiadanie wymaganych dokumentów i brak przesłanek wykluczających możliwość zastosowania preferencji;
- uzyskanie opinii podatkowej potwierdzającej prawo do zwolnienia z podatku u źródła.
Złożenie oświadczenia WH-OSC wiąże się z ryzykiem odpowiedzialności karnej-skarbowej dla zarządu spółki oraz możliwością dodatkowych zobowiązań podatkowych. Z kolei uzyskanie opinii podatkowej może trwać długo, a w ostatnich latach organy podatkowe często odmawiają jej wydania, szczególnie w przypadku spółek holdingowych.
Aktualne podejście organów podatkowych i sądów
W ostatnich latach podejście organów podatkowych i sądów staje się coraz bardziej restrykcyjne. Wypłata dywidendy do krajów, gdzie są one zwolnione z opodatkowania, często wyklucza możliwość zastosowania zwolnienia z podatku u źródła w Polsce. Takie podejście budzi kontrowersje, ponieważ w wielu krajach UE dywidendy są zwolnione z opodatkowania, co teoretycznie czyniłoby przepisy o zwolnieniach martwymi.
Ministerstwo Finansów w swoim projekcie objaśnień podatkowych z 2023 r. sugeruje, że ważne jest, aby podmiot otrzymujący dywidendę podlegał opodatkowaniu od całości swoich dochodów. Wyłączenie bądź zwolnienie z opodatkowania samej dywidendy nie powinno zdaniem MF mieć wpływu na uprawnienie do skorzystania ze zwolnienia. Mimo to, niektóre sądy administracyjne opowiadają się po stronie fiskusa, co wprowadza dodatkowe ryzyko i niepewność w rozliczeniach podatku u źródła.
Podsumowanie
Zmiana podejścia NSA do kwestii zwolnienia z podatku u źródła przy wypłatach dywidend wprowadza nowe wyzwania dla firm. Obowiązek weryfikacji statusu rzeczywistego właściciela należności komplikuje proces i zwiększa ryzyko podatkowe. Firmy muszą teraz bardziej niż kiedykolwiek być świadome wymogów prawnych i skrupulatnie dokumentować swoje działania, aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek ze strony organów podatkowych.
Autor: Michał Mika – Transfer Pricing Manager
