W przypadku, gdy cena w transakcji kontrolowanej została ustalona na poziomie wykraczającym poza prze­dział wynikający z przeprowadzonej analizy porównawczej, możliwe jest zastosowanie mechanizmu kompensacyjnego. W sytuacji gdy, podmiot powiązany w jednym roku obrotowym osiąga dochód niższy, niż należałoby tego oczekiwać, gdyby warunki zostały ustalone pomiędzy podmiotami niepowiązanymi, a w trzyletnim okresie obejmującym ten rok obrotowy wykaże w wyniku transakcji kontrolowanych dochód wyższy niż należałoby oczekiwać, gdyby warunki zostały ustalone pomiędzy podmiotami niepowiązanymi. Taki rodzaj kompensaty określa się mianem kompensaty dochodu bądź straty. W konsekwencji, w ramach kompensaty trzyletniej istnieje możliwość skompensowania:

• • niższego dochodu niż rynkowy, uzyskanego w transakcjach kontrolowanych w jednym roku obrotowym
  • z wyższym dochodem niż rynkowy z transakcji kontrolowanych, uzyskanym w trzyletnim okresie obejmującym rok obrotowy, w którym rozpoznano niższy dochód.

W myśl § 9 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 grudnia 2018 r. w sprawie cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych możliwość kompensaty dotyczy także dochodu (straty) z transakcji kontrolowanych osiągniętych w jednym roku obrotowym dochodami przyszłych okresów. Przepis ten przewiduje, że: jeżeli w wyniku transakcji kontrolowanych podmiot powiązany wykaże w jednym roku obrotowym dochód niższy, niż należałoby oczekiwać, gdyby warunki zostały ustalone pomiędzy podmiotami niepowiązanymi, a w trzyletnim okresie obejmującym ten rok obrotowy wykaże w wyniku transakcji kontrolowanych dochód wyższy niż należałoby oczekiwać, gdyby warunki zostały ustalone pomiędzy podmiotami niepowiązanymi, określając wysokość dochodu (straty) w drodze oszacowania organ podatkowy uwzględnia fakt, czy niższy dochód uzyskany w jednym roku obrotowym kompensowany jest wyższym dochodem z tego trzyletniego okresu.

Poniżej przedstawiono przykład kompensaty trzyletniej:

W uzasadnieniu do Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 grudnia 2018 r. w sprawie cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych wyjaśniono, że kompensata dochodu dotyczy np. sytuacji, w których transakcja jest realizowana w kilku latach podatkowych i przynosi wyższe korzyści ekonomiczne w kolejnych latach niż na początku jej realizacji. Jednocześnie przewidziano konieczność weryfikacji warunków transakcji kompensowanych przez organy podatkowe,  ma to na celu ograniczenie nadużywania możliwości kompensaty przez podatników.

W myśl § 9 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 grudnia 2018 r. w sprawie cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych wskazano, że warunki kompensaty wymagają oceny organu. Organ zatem został zobligowany do zbadania czy:

• • mniejsze korzyści z jednej transakcji kontrolowanej są równoważone większymi korzyściami wynikającymi z innej transakcji kontrolowanej lub
  • niższy dochód w jednym roku obrotowym jest równoważony wyższym dochodem w następnym roku obrotowym.

Poniżej w tabeli wskazano porównanie rodzajów kompensat:

Autor: Marta Kiryczuk – Konsultant podatkowy