Rozliczanie kosztów działalności badawczo-rozwojowej (B+R) stanowi kluczowy element strategii finansowej wielu przedsiębiorstw, szczególnie tych działających w sektorze innowacji. W maju 2024 roku, Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał kolejny wyrok (sygn. II FSK 981/21) w przedmiocie rozpoznawania kosztów kwalifikowanych przez firmy angażujące się w działalność B+R. W poniższym artykule przyjrzymy się szczegółom przedmiotowego wyroku oraz jego implikacjom dla przedsiębiorstw prowadzących prace badawczo-rozwojowe.
Wyrok NSA i jego kluczowe aspekty
W wyroku z dnia 21 maja 2024 roku, NSA stwierdził, że spółka ma prawo do zaliczenia do kosztów kwalifikowanych w rozumieniu art. 18d ust. 3 ustawy o CIT – w ramach limitów – odpisów amortyzacyjnych od wytworzonych środków trwałych, tj. pilotażowych linii produkcyjnych, jeżeli są one lub będą rzeczywiście wykorzystywane do działalności badawczo-rozwojowej.
Początek sporu
W lipcu 2020 roku do organu wpłynął wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych. Wnioskodawca – spółka akcyjna, specjalizująca się w produkcji wyrobów z kukurydzy, zadał pytanie, czy będzie mógł zaliczyć do kosztów kwalifikowanych koszty związane z opracowaniem i wytworzeniem środków trwałych (linii pilotażowych) w ramach działalności B+R. Spółka realizowała projekt badawczo-rozwojowy dofinansowany ze środków unijnych, którego celem było opracowanie nowoczesnych technologii przetwarzania kukurydzy.
Projekt badawczo-rozwojowy spółki
Spółka prowadziła prace badawczo-rozwojowe w celu opracowania nowych produktów i procesów. Przykładem takich działań był projekt dofinansowany ze środków unijnych w ramach programu operacyjnego „Inteligentny Rozwój”. Celem projektu było m.in. opracowanie technologii lepszego wykorzystania ziarna kukurydzy oraz wydłużenie trwałości produktów końcowych. Projekt ten miał charakter badawczo-rozwojowy, co potwierdzili eksperci podczas procesu uzyskiwania dofinansowania.
Koszty kwalifikowane a odpisy amortyzacyjne
W ramach realizacji projektu, spółka ponosiła koszty związane z opracowaniem i budową pilotażowych linii produkcyjnych. Koszty te obejmowały zarówno koszty kwalifikowane wymienione w art. 18d ustawy o CIT, jak i inne koszty związane z realizacją projektu. Spółka zamierzała zaliczyć te koszty do kosztów uzyskania przychodów poprzez odpisy amortyzacyjne od środków trwałych wytworzonych w ramach projektu.
Wnioskodawca podkreślał, że wszystkie koszty związane z realizacją projektu będą ujęte w odrębnej ewidencji rachunkowej. Spółka zadeklarowała również, że nie będzie korzystać ze zwolnień podatkowych związanych z działalnością w specjalnej strefie ekonomicznej.
Kluczowe pytanie i odpowiedź
Wnioskodawca zadał pytanie, czy będzie mógł zaliczyć do kosztów kwalifikowanych, o których mowa w art. 18d ust. 2a ustawy o CIT koszty opracowania i wytworzenia środków trwałych, które będą stanowić koszty kwalifikowane wymienione w art. 18d ust. 2 pkt 1-4a ustawy o CIT. NSA wprawdzie uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe, gdyż „art. 18d ust. 2a u.p.d.o.p. odnosi się do wartości niematerialnych i prawnych w postaci kosztów prac rozwojowych, o których mowa w art. 16b ust. 2 pkt 3 i wskazuje, że za koszty kwalifikowane uznaje się dokonywane od tej wartości niematerialnej i prawnej odpisy amortyzacyjne w proporcji, w jakiej w jej wartości początkowej pozostają koszty wymienione w ust. 2 pkt 1-4a lub ust. 3a pkt 2”, jednakże wskazał, że: „Z kolei, w myśl art. 18d ust. 3 ww. ustawy, za koszty kwalifikowane uznaje się dokonywane w danym roku podatkowym, zaliczane do kosztów uzyskania przychodów, odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, z wyłączeniem samochodów osobowych oraz budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością. Wnioskodawca będzie zatem uprawniony do odliczenia kosztów kwalifikowanych wskazanych w art. 18d ust. 2 pkt 1- 4a oraz odpisów amortyzacyjnych, lecz na podstawie przepisu art. 18d ust. 3 ww. ustawy. Przepisy te dotyczą środków trwałych, pod warunkiem, że koszty dotyczą lub będą dotyczyć faktycznie wykonywanej działalności badawczo-rozwojowej”.
Ogólne przepisy dotyczące ulgi B+R
Ustawodawca zdefiniował działalność badawczo-rozwojową (B+R) w art. 4a pkt 26 ustawy o CIT jako twórczą działalność obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, prowadzone systematycznie w celu zwiększenia wiedzy i tworzenia nowych zastosowań. Działalność B+R musi być twórcza, systematyczna i nakierowana na tworzenie innowacyjnych rozwiązań.
Działalność ta obejmuje:
- Badania podstawowe – prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne;
- Badania aplikacyjne – prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń;
- Prace rozwojowe, które łączą wyniki badań z wiedzą techniczną do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług.
Ważne jest, aby te prace miały charakter innowacyjny, a nie rutynowy. Prace rozwojowe mogą obejmować np. nabywanie i wykorzystanie nowej wiedzy do projektowania i tworzenia nowych lub ulepszonych produktów i procesów. Nie obejmują jednak rutynowych i okresowych zmian w istniejących produktach, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń
Prace B+R można uznać za działalność badawczo-rozwojową, jeśli spełniają kryteria określone w wyżej przytoczonej definicji. Definicja ta jest ścisła i ma na celu wsparcie działań innowacyjnych, co odzwierciedla się również w przepisach o ulgach podatkowych na działalność B+R.
Od 1 stycznia 2016 r. ulga B+R pozwala podatnikom na obniżenie podstawy opodatkowania o koszty kwalifikowane związane z działalnością B+R, określone w art. 18d ust. 2-3 ustawy o CIT. Koszty te obejmują m.in. wynagrodzenia pracowników, nabycie materiałów, specjalistyczny sprzęt, usługi doradcze oraz koszty uzyskania i utrzymania patentów.
